.png)
Jesus a chuah lio ah hin, Judah ram cu Roman Emperor kuttang ah a um. Judahmi cu hremtuar le harnak a phunphun an tuar. Tapung zong an rak tho tawn. Rome cozah tangah tihnak phunphun an ngei. Rome cozah nih mi tampi thawng an thlak hna. An hrem hna. An thah hna. Vailam ah an tah hna. Cu chinchap ah, Farasi, Sadusi hna kuttang ah, Judahmi tampi cu "nawlbia tangah thilrit an phur than." Mipi hi lungretheihnak in an khat. Santlai Jesuh zultu tete zong hi, harnak phunphun le serhsatnak phunphun an tuar. An sifak. An chungkhar an kaltak fawn hna. Cu ti te cun an Bawipa Jesuh an zul.
Jesuh nih Rome kuttang ummi mipi temtuarnak le ralchiatnak a hmuh. A zultu pawl tihphannak an ngeihnak a hmuh. A zultu pawl cu innlo an kaltak. Chungkhar an kaltak hna. An sining ruah ah, an hmailei hi, ruahchannak a um lo. An khuaruahnak a pit. Tihphannak lawngte in an khat. Lungdaihnak hi a an ngei kho lo.
Cu chinchap ah, a cawnpiakmi hna ah hin, "Keimah nan ka zumh ahcun, nan dam lai; nan nunkhua a sau lai; innlo ah thluachuah nan hmuh lai; nan telefa an thangcho lai; nan rum lai i nan lianngan lai; Pathian nih thluachuah an pek hna lai.." timi vawlei titsa thluachuah hmuhnak ding phunphai hi a um bak lo. Cu chinchap ah, "Kan kaltak hna lai" a ti rih. Cu chinchap ah an tih bikmi "Misualmi kut ah an ka chanh lai, an ka hrem lai, cun vailamtah ah an ka thah lai..." tiah a ti tik hna ahcun, "vailamtah i a thi dingmi zulh cu a fawi ti lo." Zultu caah zei ruahchannak hmanh a um kho lo. Cucaah "Nithum hnu ah thihnak in thawhter than ka si lai..." timi cu an hna ah a rak lut kho ti lo. Cucaah a rak chimhmi hna vialte kha "Thawhthan ni tiang an philh." Chung ah tihnak a tam tuk ahcun zei bia tha hmanh hi chung ah a pil lo. Hnakkhaw tiang lawng a phan. Cucaah Jesuh bia kha an chung ah a rak pil lo.
Zultu pawl hi tihnak an ngeih tuk caah, Jesu nih "Thlarau a that kho lo i, titsa lawng a that khomi cu va tih hlah u. Cunakcun titsa he thlarau he hell ah a that khomi Pakhat (Pathian) lawng hi va tih u" (Matt 10:28) tiah a ti. Jesuh hi minung a sinak cun vailamtah kai cu a tih ve ko nain, a tihnak nih vailamtah cung thlai kha a hrialter lo. Thil khuaruahhar a tuahmi vialte lak ah, a mak cemmi le khuaruahhar cem a simi cu, vailamtah cung a kai ngammi hi a si. Vailamtah cung a kai ngammi ruang bak ah, Jesuh hi a chimmi bia a nung i, zumhtlak cem a si nak a si.
Jesuh nih a zultu pawl hi, tihnak ngeilo ding voi tampi a cawn piak hna. Midang hruaitu cawnpiak ning bantuk a si lo. A cawnpiaknak hi phun dang bak a si. Jesuh nih, hi tin a cawnpiak hna.
"Nan nih nih keimah he nan i pehtlaihnak thawngin, lungdaihnak nan hmuhnak hnga, hihi kan chimh hna. Vawlei nih hin harnak an pek hna lai, sihmanhsehlaw TIH HLAH U. Vawlei cu ka tei cang" (John 16:33)
Vawlei kan nunnak ah hin, a biapimi thil hi tam tuk an um i, hi Bible cang ah hin Jesuh nih a biapi taktakmi thil pahnih a chim. Pakhatnak cu "lungdaihnak" a si i, pahnihnak cu "Tih hlah" timi a si. Mirang holh cun, "Fear Not" timi a si. Hi kong hi tawi tein i ruah u sih tiah kan sawm hna.
"Tihnak ngeih hi tih a nung taktakmi thil a si." Hihi Thaumi nih kan philh lo ding ah ka duh. Zumtu nih kan philh lo ding ah ka duh. US Pre. Franklin Roosevelt nih a rak chimmi cu, "The only thing we have to fear is fear itself" tiah a rak ti. A sullam cu "Tih ding thil pakhat lawng a um i, cucu tihnak khi a si ko" timi a si. Mifimmi hna caahcun "Tih dingmi thil cu, tihnak ngeih lawng hi a si ko" an ti ko. Vawlei ah hin zeihmanh an rak tih lo. USA hna hi an ral a rak tha bak. An ram ah Civil War sau tuk an tu. Ralpi I le II an tu. Korea ral an tu. Vietnam ral an tu. Kuwait ral timi Gulf War ral an tu. Balkan Ral an tu. Libya ral an tu. Ral an tukmi hi a fatete cu chim cawk lo a si. Cun ramdang Ebola te hna a um tik ah ralkap le doctors an kuat hna i, Ebola ral an va tu rih. Cu tluk in an ral a that caah thlapa zong an kai khawhnak a si. A dang vanlawng cit hmanh kan tih lio ah, thlapa kai ding in rocket chung bak ah an kap ngam ko. Cucaah Pre. Roosevelt chimmi hi USA nih an tlinh bak. A thimi zong an tam bak ve. Ka philh kho lo. 1988 hlan ah Aung San Suu Kyi nih cauk a rak tial. Cu cauk cu Yangon i innthawng a tlak lio ah an rak chuah. London um lio a tialmi a si. A tlangpi a tarmi cu "Freedom from Fear" timi a si. "Tihnak in luatnak" timi a si. Vawleicung ah zuar khawh bikmi cauk pakhat ah a rak tla. Cu cauk nih aa tinhmi cu, "Kawlram ummi minung hna nih, ralkap le cozah sual tang an um caah tihnak an rak ngeihmi nih, sal bantuk ah a tlaih hna caah, tihnak in luat an herh" timi khi a sullam cu a si. Zalawnnak (freedom) timi Democracy hmuhnak ding caah a temtawntu hna hi ralkap siloin tihnak tu hi a si" ti khi cauk tinhmi cu a si (Hi cauk hi India ah ka cawk i Yangon tiang tihnak phannak tampi lak ah uk 10 ka phurh i, ka rak zuar. Hruh ralthat ka rak lo).
Ne Win chan in, Than Shwe chan tiang, "Kawlram kan rak luat khawh lo nak a hrampi cu, ralkap an sual tuk caah siloin, tihnak kan rak ngeih ruang caah ralkap uknak kha kan doh ngam lo i, cu aah kan luat khawh lonak a si." Nihin ni tiang zongah Than Shwe suaimi ralkap constitution in kan luat kho deuh rih lo caah, "Full democracy kan hmu kho lo. Partial freedom timi tlawmte freedom lawng kan ram ah a um. Nihin ni tiang "tihnak" nih a phunphun in a kan uk caah, kan ram hi a than hnga tluk a thangcho kho lo. Ralkap zong nih, "constitution kan thlen ahcun power kan ngei ti lai lo" timi an phang. Hi constitution aa thlen lo cun full democracy kan hmu kho lai lo timi mipi kan phang ve. Tihnak lawngte a si ko.
Tihnak nih hin, minung hi "sal" ah a kan hlak khawh. Kawlram zong tihnak nih nihin ni tiang sal ah ah a kan hlak. Tihnak nih kan nun chung nuam lo le rethei le sivang le awlokchawng in a kan tuah khawh. Cucaah kan ralpa Satan nih hin tihnak ngeih ding hi a kan duh. Cucaah tihnak a phunphun hi kan nunnak ah a rak chiah. Cu lio ah kan Bawipa Jesuh nih cun, "Lungdaihnak ngeih ding a kan duh. TIH HLAH U a kan ti.
Vawlei ah hin biaknak hruaitu le prophet tampi an um ko nain, "Keimah ah i peh u law lungdaihnak nan hmuh lai" tiah a ti ngamtu le a ti khotu minung pakhat hmanh an um lo. Kan Bawipa Jesuh lawng a si. "Tih hlah u; vawlei ka tei cang" a timi zong an um rih lo. Jesuh lawng a si. Cu Jesuh nih cun, "tihnak" hi a duh lo. Tihnak ngeihter ding hi a kan duh lo. Tihnak in luatter hi a kan duh. Tawitete in van zoh u sih.
1. Bible zoh tik ah “tih hlah” (Fear Not) timi hi voi 80 fai a um ti asi. Mirang ahcun “fear not” timi asi. Bible an leh ning aa dan tawn caah, a cheu ahcun tam deuh zong a um men lai. Bible ah biafang kan hmuhmi hi a tam deuhmi cu an biapi tuk timi a langhtertu an si. Phungchim thiam pakhat nih cun, "Tih hlah" timi hi voi 365 Bible ah a um. A ruang cu Nikhat ah voikhagt lengmang in Pathian nih "Tih hlah" tiah thazaang a kan pek duh caah asi" tiah a ti phah. Cucu kong dang si ko seh. 2. Tihnak hi minung kan kokek ngeihmi sining asi. Minung simi poh nih tihnak kan ngei. Kan tihmi tu cu aa dang cio. A cheu nih caw kan tih. A cheu nih rang, na, sia tibantuk. A cheu nih uico le chizawh tihmi kan um. A cheu cu rungrul le rul tihmi kan um. A cheu cu vanlawng zuan le dat-hleka kai hna kan tih. Kawlram ahcun palik le ralkap hna kan tih. A cheu nih sifah kan tih. Mangtam hna kan tih. A cheu nih zawtfah le thihloh kan tih. Kan tihmi hi a rak tam kho taktak. Kan chim cawk lai lo. 3. Cu chim cawklomi tihnungmi thil lak ah khua kan sa. Kan nung. Kan i chawk. Kan umkal hna. Minung a simi poh cu tihnak vialte lah ah, phun khatkhat nih cun kan nunnak hi a kan uk. A kan khuhnenh. Thinphannak a kan pek. Ralchiatnak a kan pek. Kan thinphan tik ahcun kan i lawm kho ti lo. Lawmhnak a zor. A cheu caah lawmhnak a tlau i a lo bak i kan nunnak kha tihphannak nih a khuh. 4. Atu lio ah tih ding tamtuk kan ngeihmi lak ah, Coronavirus hi a tu lio ah kan tih bikmi a si men lai. Vawleipumpi nih an tih i an i buaipi. Tihnak in kan khat. Launak in kan khat. A cheu cu pumh hmanh kan ngamh ti lo. Mipi sin kal kan tih. Kan ngaihlah. Kan zumhnak zong hi a cheu nih kan kaltak khawh men. 5. Hi lio caan ah kan ralpa Satan nih cun kan i lawmhnak hi lak a duh. Cucaah thil phunphun hmang in kan chungah tihnak le launak a chiah. Asinain hi lio ah hin, kan Bawipa Jesuh nih cun “tih hlah” tiah a kan fial. Tihphannak ngeih lo hi a kan duh piak.
6. Tihnak ngeihlonak ding caah zeidah a biapi ah Jesuh nih a chiah?
Tihnak kan ngeihlonak ding caah Jesuh nih biapi bik a chiahmi cu "Amah Jesuh lila" kha a si. Amah ah peh a kan fial. Vawleicung minung dihlak, zeitluk mifim le hruaitu thawng zong nih, "Keimah i peh u law, lungdaihnak nan hmuh lai" a timi an um lo. "Tih hlah u. Vawlei ka tei cang" a timi zong an um lo.
Jesuh nih hin, amah a zummi zong "vawlei nih harnak an pe hna lai lo" a ti bak lo. "Harnak cu an pek ko hna lai. Sihmanhsehlaw TIH HLAH U. Vawlei ka tei cang" tiah a ti.
Tu chun nih ah, vawleicung mi vialte Coronavirus ruangah tihnak in kan khat. Tuchun April 19 ni ahcun vawleicungpumpi ah 2.35 million an zaw cang; 161,275 an thi. USA ah 738,923 an zaw i 39,015 an thi cang. Kan umnak Ohio State ahcun 10,222 an zaw i 451 an thi cang. New York khua hna cu ruak hi vui cawk bak a si lo. Fim cawk a si lo. Ruak chiahnak khan an khah dih caah, truck chungah thlikik an thlah i ruak kha bag in an pawn hna. Ruak fimtu caah a fawi lo. Doctors le nurses le sizung riantuan pawl caah a fawi lo. USA ah minung 10 cung nan i bu kho lo ti a si. Pe 6 cung nan i naih kho lo ti a si. Sehzung tam tuk an phih. Sianginn an khar dih ngacha. Hotel le restaurant vialte an khar dih ngacha. Dawr luh hmanh ah, hi zat lawng nan lut lai ti in number khiah a si. Biakinn ah pumh khawh a si ti lo. Mithi hmanh thlah khawh a si ti lo. Lai lei mithi zong topinak a um kho ti lo. Thil sining vialte aa thleng dih. Innpa chakthlang lenkai ngam a si ti lo. Minung kut kan i tlai ngam ti lo. Zei ruang ah dah a si? Virus hi a hme tuk. Samfa nakin a let nga a hme. Pe 6 dan ah aa chonh kho ti a si. Mi a chonh ning a rang tuk. Cun doctors le nurses te kedan tibantuk ahcun pe 16 hlatnak tiang a kal kho ve ti a si. A hmet tuk caah hmurhuh huh zong ah thli dawpmi chung in a luh khawhnak a um rih ti a si. Thlitu ah suimilam 3-6 a um kho ti a si. Ralrin ding le tih ding a tam tuk. Ralrin taktak a herh i, a tha mi a si. Asinain tihnak nih a kan tei tuk leh pek maw timi ka ruat ngai. Asiahcun kan zumhmi kan Pathian le kan Bawipa Jesuh hi, a tu coronavirus lio ah kan i bochan kho taktak hna maw? Kan thinlung ah daihnak a um taktak maw? Coronavirus nih harnak cu a kan pek ko. Asinain kan Bawipa nih cun nan zaw lai lo a ti lo. Harnak nan tong lai lo a ti lo. Nan thi lai lo a ti fawn lo. A kan timi cu, "Vawlei (coronavirus bantuk) nih harnak cu an pek ko hna lai. Asinain tih hlah u. Harnak an pe tawntu hna vawlei cu ka tei cang" tiah a kan ti. Jesuh nih a tei cangmi vawlei ah Amah Jesuh zumtu hna hi kan ral a chia tuk sual maw? Kan awlok a chawng tuk sual tawn maw? Kan vansang tuk sual tawn maw?Thinphang le thlalau tuk hna in kan um sual tawn maw?
Minung a simi poh cu tihnak ngeih phung a si. Asinain a silo ning tiang in, tih tuk lehpek le khuaruahhar vansang au in um le lungrethei sivang um hi, a dik lo. Zumhnak der bia a si. Jesuh zumh taktak lo le bochan ngam taktak lo bia tu khi a si. Minung cu kan zumh zong ah kan zawt caan le thih caan a um ko lai. Jesuh nih "Na zumh ruangah na zaw lai lo. Na thi lai lo. Coronavirus nih an tawng lai lo a ti bak lo.. Na accident lai lo; harnak na tong lai lo a ti bak lo." Vawlei nih cun harnak an pek ko hna lai a ti bak ko. Vawlei nih cun "harnak phunphun hi a tuan le tlai, a din le fak a kan pek thiamthiam ko lai. Cucu Pathian nih a ser ningte a si. Cu harnak nih cun a kan tongh thiamthiam ko hna lai. Asinain "Tih hlah u. Cu hna cu ka tei cang" tiah kan Bawipa nih a kan ti. Atu coronavirus pin zong ah a dang a ra rih te ko lai. Hi hna hi vawlei nih a kan pekmi harnak an si hna.
Cucaah hal kan duhmi hna cu, "A tu lio ah vawlei ah tihnung thil tam tuk a chuak kho. Coronavirus zong cu a karh cuahmah ko. An zaw cuahmah. An thi cuahmah ko. Kan zawt le kan thih lai zong kan i thei cio lo. Telefa ngeimi ca hna le bang ahcun ruah ding a tam tuk lio caan a si. Hi lio caan ah Jesuh he na pehnak ah lungdaihnak na ngei maw? Jesuh nih "Tih hlah" tiah a kan ti nain, "Na tih maw?" na tih ahcun, Jesuh he na peh ning kha tha tein zoh rih a herh ko lo maw? Jesuh na zumh taktak le na bochan taktak ahcun, TIH HLAH an ti ko nanain na tih ahcun, Jesuh na zumhnak le bochannak kha tha tein check a hau ko hnga lo maw?
Kan chim khawhmi um cun Bawipa nih thluachuah kan pek piak ko seh.