top of page

Hruaitu Training

Updated: May 27, 2020

Lawmhnak le Biahmaithi : Catialnak caan tha petu Pathian ka thangthat. Hi ca hi, Khrihfabu cheukhat ah Leadership Training ka kai caan ah, ka hman tawnmi chung in ka van tialmi a si. Ka Blog Semnak Lairam timi ah, Leadership Kong zong van tial law a tha lai tiah request tuahtu tete an um i, rel duhmi caah tiah ka tarmi a si.

Part I


Leadership: Art lei fimthiamnak asi. Khrihfabu ahcun Jesuh khrih lei taksa, thinlung, thlarau, a lamkip in thannak tuah a si. Hruaitu kan timi cu, thil pakhat lawng in a za lo. A lamkip in tuak a si caah art an tinak asi. Science a silo.(Art le Science aa dannak ruah ding).


“Hruainak a um lo tikah miphun a tlu tawn: fimchimtu tamtuk hmun ahcun himnak aum”(Pr.1:14). Hruainak um lo ahcun, minung lawng tluk a si lo. Chungkhar, khua, tlang le peng in, miphun tiang tluk khawh a si.


Leader a rian cu "Mah ca ah tlawm deuh tuan; midang le hruaimi hna caah tam deuh tuan" khi a si. “Leadership is less about your needs, and more about the needs of the people and the organization you are leading (Wall street Journal Guide to Management,Alan Murray). Mah ca thatnak lawngte ruah in, riantuan ahcun hruaitu si khawh a si ti lo. Cucaah vawleicung hmun tampi ah, hruaitu hi mirum le milian ngantuk zong hi um khawh theng a si lo. A ruang cu mah herhmi nakin mi herhmi tuah le tuan deuh a si caah a si.


A tanglei thil tete hi leadership kong ah ruah a herh taktakmi an si. Mirang ni an chimmi pawk chung in ka van lak hna.

A. Hruaitu timi cu?


a) Mi hruai asiloah lam hmuhsaktu( The one who leads or guides)

b) Tuanvo pekmi asiloah nawl petu( Who is in charged or commands)

c) Buu Hruaitu ( Who leads the political or any organization)

B. Hruaitu le Manager an i lawhnak le dannak


Peter Drucker nih "Manager le hruaitu kong" hi tin a tial.


Management : Doing things right (Thil a diknak ding in tuah)

Leadership : Doing the right things (Thil a dikmi tuah).

Manager : An team tlamtlinnak caah tuaktantu; An herhmi vialte an ngeih dih. Traning tha tein an kai;An I nuam; dawntu lawn gaum. Minungkha hitin tuah tiah rianfial le chimh asi.Leaders tampi chuahter; forhfial/lungthawhter le cung dawt deuh kaiter. Leads based on titles.

Leader : Talent, thilthar chuahter khawhnak ruahnak(Ideas), Business/project ah experience ngeih I manager le team leader tha chuahter; leads by strength not by titles. Tom Peter: Leader tha bik hna nih zultu an ser lo; hruaitu tu tandeuh an chuahter hna.


Ruah dingmi hihi a si: Pastor le Khrihfabuu hna hi manager kan si maw? Asiloah leader dah kan si?

C. Christian Leader? David McCallum nih ”What is a Christian Leader?” timi chungah hi tin a tawi nakin a tial. Hruaitu timi cu a phunphun in kan hrilhfiah khawh ko lai: pakhat cio nih a buai ngaimi hruainak ah a dangmi a ceunak an langhter cio tiah a tial. A tanglei hna hi leader nih an ngeihmi sining ah biapi bik an si tiah a ti.

1. A leader as visionary : Vision a ngei lai; hmailei thil hmanthlak hmu kho chung a si lai.(Pr.29:18)

2. Leader as a Student: Khrihfa biaknak hruaitu minthang bik hna hi cathiammi(scholars)an si.(e.g.,Wlliam Carey-bible holh(6) ah a leh; cu he pehtlai in holh phun 29 in a leh chap; Rev Judson). An mah zong hi an thih tiang “an cawng peng.”

3. The leader is influencer: Thatnak lei ah influence tuah kho tu an si.

4. The leader is a Passion-infuser: Mi nih thil an tuah duhnak ding caah lungthawhtertu; thil biapitnak hngalhtertu le cawlcangh huamtertu asi lai(leadership: The art of getting someone else to do something you want done because he wants to do it. Dwight Eisenhower bia)

5. Leader as team builder: A cakmi hruaitu hna cu midang tampi kha hmunkhat ah riantuannak a dirhter kho tu a si. Hi zawnah leader le misawsawh an I dannak asi.

6. The leader as Victotious Sufferer: Leader zong adang bantukin an tuar ve ko. Midang nak hmaanh in an temtuar; an I dannak cu an temtuarnak ah an I lawm; vel an ngei

7. The leader as a fighter: Ruahnak tha lo, thil tha lo, a ding lomi, negative force an doh; mah bu chung I ruahnak in an tuahsernak hmanlo an doh(Eph.6:12;1Pet 5:8; Rm15:30)

8. The leader as a helper and Giver: Jesuh nunnak.Riantuantu(ml.10:43-44); Mi an lung a hring.

9. Leaders are determined man or woman of integrity: Bia fek tein aa khiak I, zumhtlak in dirhmun ngei in a dirmi (Jesuh, keimah cu keimah ka si ko; Daw Suu Khyi)

10. Leader as stabilizer: Kum zeimaw zat chung cu fek tein an dir; Pathian pekmi vison an ngei; a cak lomi cu an I thleng peng; Khrihfabuu buai, meeting buai tik zongah stable tein a chia kho tu.

11. Leader as compromiser: Hruaitu tha cu midang duhnak zulh le an sining zulh an thiam. Mah duhnak lawng in rian an tuan lo. Midang duhnak hmuh an thiam. Hnatlaklomi hnatlakpi a herh.

12. Leader as encourager: Thazaang petu an si; Mi lungder lio le thachiat lio zong ah zaang der lo tein in um; mi stress an ngeih tuk lio zong ah dai tein mihruai asi.

13.

D. Hruinak phunphun( laica in leh viar k aharh deuh caah Miraang ca cawh in ka tial) Hruainak hi phun tampi a um. Robin Benincasa”6 leadership style, and when you should use them?” timi ah hruainak hi phun(6) ah a then. Hihi Daniel Goleman le hawi le nih Harvard Business Review (2000) ah minung middle manages 3,000 tlik interview an tuah mi chungin lakmi an si.Kum3 an rau.”leadership that gets results” tiah tlangpi an vuah. Hi hruainak phunruk hi, Khrihfabuu hruianak zong ah a tlawm le tam in aa hmangmi an si. Hi hruainak phun(6) hi, an thatnak le chiatnak an um cio dih.Khrihfabuu dangdang nih hi phun 6 chung in phunkhatkhat hi hman cio an si. A cheu cawhpawlh deuh in hman an si.

1. Pacesetting leader: Leader nih amah nih a tuah bantukin tuah ve hna seh ti a duh(self-direction.1 korin 10:33”Do as I do.”(Best: team is already motivated; skilled and leader needs quick result; tamtuk hman ahcun team member caah baatnak le thil thar chuahter khawh lonak asi)

2. Authoritative leader: Leader nih vision pakhat te ah kal ti khawh ding kha an I tim (mobilizes the team reward a common vision; focuses on end goals; leaving the means up to individual (come with me); Jesus model of leadership; Best; Team needs new vison for circumstances have changed; leaders inspire entrepreneurial spirit/vibrant enthusiasm for the mission.

(Not best when leader is working with a team of experts who know more than him/her).

3. Affiliative leader: Pehtlaihnak lei in hruaitu: This leaders work to create emotional bounds that brings a feeling of bonding and belonging to the organization. A tawi nakin minung kha biapi ah a chiami a si (People come first); USA laimi khrihfabuu tampi cu hihi kan si. Best: Stress ngeih caan when team needs to heal from trauma or team needs to rebuild trust. Hihi hman peng ding a si lo. Hman peng ahcun”riantuan dernak le direction ngeih lonak asi.)

4. Coaching Leader: Leader Develops people for the future.(try this).Best:- When leader wants to help teammates build lasting personal strengths that make them more successful overall. Lest effective when teammates are defiant or unwilling to change or learn or if the leader lacks proficiency (e.g; Ningzah pang ngai khi minung chuahter na duh ahcun coaching hman a herh).

5. Coercive leader: Leader demands immediate complain. Best: times of crisis (Military leadership; company turnaround or takeover attempt or during actual emergency tornado/fire etc. (Do what I tell you?). Control teammate when everything else falled. A zungzal hman ding asi lo. Midang caah siarem lonak le thilthar chuahter khawh lonak asi.

6. The Domocratic leader: Zapi hnatlaknak a zulh. Midang tel ve a duh.(What you Think?)Best: leader needs team to buy into or have ownership of a decision, plan, or goal or if he or she is uncertain and needs frest ideas from qualified teammates. Team building, personal growth and job satisfaction. Caan rem lo le um ti lo hnu, Emergency ah hman lo ding asi. Midang chimh chungnak le ruahter chungnak caan a um ti lo ahcun hmanlo ding asi.

7. Directive leader: (Instructional/direction clearly defined; path-goal theory) Manager set employees’ work goals and establishes the path by which an employee can achieve the goal(1970, Martin G. Evans, 1996 Robert J. House)

8. Participative leader: Decision are made with the most feasible amount of participation from those who are affected by the decisions; group of employee are involved in decision making((Europe ah an hman bik; employee zong worker council ah aa tell ho; khrihfubuu EC he aa lo)

9. Visionary Leader: Vision ngei mi hruaitu. Best: when an organization needs a new direction. Leaders articulate where the group is going but not how it will get there, setting people to innovate, experiment, take calculated risks”(Daniel Golema).

10. Situational Leadership: Hmunhma zoh in hruaitu riantuannak(1988 kawlram buai lio). Hruaitu an si lem lo; thil sining hawih in hruaitu can asi( Ruakbuk pastor, TABC, Lairam politics)

Biapimi Zeidah a si? Hi leadership Style hi (10) lakah pakhat te lawng hman khawh asi. Cawh meh in hman khawh a si. Na hruai mi hna” Buu or Team” caah zeidah a tha bik? Zei bantuk hruainak nih dah nan team kha an lung a thawhter hna le a cawisan hna timi kha ruah a herh. Hmunhma, caan le mipi dirhmun zoh in a herhnak zawnte ah, a herh ning in nah man thiam ahcun, caan saupi a lam a tluangmi hruainak ( successful leadership) khan a tuah khawh lai.

E. Hruainak A tuchik tilah Hruaitu Tian? Nihin ni nitlaklei khrihfabuu sining zoh tikah, hruainak an tum cuahmah. A thangcho ngai ah ruahmi Southern Baptist zong member an zornak kum9/10 tluk a si cang. Catholic hruainak cu tradition in an kal caah a dawn kho tuk lo. Khrihfabu member a zor tikah hrauitu ni zeidah a tuah lai?( Recruit tuah ding) Caihhmai ding?

1. USA laimi Baptist Khrihfabu hruainak hi a cunglei hruainak vialte lakah, zeibantuk hruainak asi tiah na ruah?

2. USA lai Baptist pawl hruainak hi thlen le mer deuh a hau tiah na ruah mi a um maw?

3. Kawlram khrihfa cu ralkap uknak bantukin upa bik nih uk le tlaih viar an si. Cu bantukin aa hruaimi khrihfabu hi na thei maw? Cu bantuk khrihfa hruai ning hi Baptist hi hruai ah a tha lai maw?

4. Thil zeizongte ah democracy pei a si cu tiin zapi hnatlakin hruai lenmang maw a tha tiah na ruah?Ruantu pei kan ngeih ko cu tiin riantuantu biakhaihnak dah biapi deuh asi tiah na ruah?

5. Secular ram ahcun biaknak hi duhsah tete in an zor. Laws, technology, tangka, caaan , nuamhnak, politics, thanchonak le thilri hna nih minung nunnak kha a khuhnenh tuk, Kanmah laimi zong secular ram I kan um tikah kan kfeihfabuu a zornak hnga lo hruaitu nih zeidah kan tuah lai?Zeitin dah cu tuah dingmi cu kan tlamtlinh khawh lai? PART II

Hruaitu caah aherhmi sinak (The quality of a leader) Hruainak paoh paoh ah lungthin le ziaza a biapi taktak.”Action is louder than words.” Thluak in bu hi hraui a herhnak a um.Lungthin(heart) hruai a herhnak a um. Khrihfabuu hrainak ah hin, atanglei ziaza le lungput hna hi hruaitu tha hna sining ah hmimh khawh an si. Hihi Bible cauk chungin khawmhmi an si. Bible cang ka tial kho dih lo.

1. Lungnem/toidornak/dawtnak,zawnruahnak ect(moral character)

2. Courage and Risk taking(Lungralthatnak/Ngamhsannak):

3. Commitment(sechihnak/pumpeknak):

4. Integrity(Dinfelnak)/honesty/zumgtlak sinak; principle (Tlaihmi)Ngeih:

5. Manageent(Money,time,family etc) the meeting?zei tuah? Zei caan?

6. Obedience (Nawlngaihnak):

7. Priority (Thil biapi thim-thiam):

8. Purpose/goal(tinhmi ngeih)

9. Passion(Strong feeling/Lungthawhnak):

10. Self-discipline(pumpak sikan ngeihnak)

11. Values ( man ngeimi, hman awk tlakmi sinak):

12. Vision (lungthin ruahnak saang ngeimi):

13. Wisdom ( fimnak) ngeimi;

14. Accountability/Responsibility(tuanvo lak khawhbak);

15. Change/Innovation/encouragement (thlen duhnak/forhnak):

16. Communication skill/interpersonal relationship (pehtlaihnak)

17. Conflict management/problem solving(buainak phisin thiam)

18. Decision making(biakhiahnak)

19. Empowerment/power sharing/power and influence (nawlngeihnak)

20. Justice/ equality/thleidannak ngeih lo( thil ding tanh)

21. Long range planning/short term planning(caan sau/caan tawi timhnak);

22. Rewards ( laksawng peknak);

23. Stewardship(chawkengtu tha sinak)

24. Stress management (lungdai tein um thiamnak)

25. Systematic and critical thinking

26. Team building and team management

27. Rian hme tete tuan duhnak(Rom 12:16)

Hruaitu nih hrial ding/Zulh dingmi thil

1. Hruaitu rian asi maw si lo timi ruah thiamnak(e.g, Ramvaih, sio thlak, gambling etc)

2. Umnak lo ah um lo ding; kal lonak hmun ah kal lo ding(Casino, nigh club , baar etc)

3. Biakinn program introduction chim tikah tuah lo ding( zeihmanh ka si lo, caan ka ngei lo, ka tim kho lo, ka thiam lo, kannih te hna etc., timi phisinnak bia a herh tuk lomi chim lo ding)

4. Bianeek/ziarnak bia chim loin dingteu in biachim ding (Phy 21:3 dinnak le bia ding raithawinak nakin a tha deuh)

5. Ngerhnguai ( tuai-waih) inbiachim loin fianghlang le ding tein bia chim ding

6. Hruaitu hawi dang he buu ser lo ding( Teamwork a dang te tuah lo ding)

7. Thlithup le thuhnawhmi ngei loin”tliang tein”(transparency) in thil tuah ding

8. Mah rian ah daithlang lo tein um ding (Phy 18;9 mah rian ah daithlanmi )

9. Hruaitu upabik(e.g., Chairman le pastor etc) umlo kar ah pastor le upadang chiatnak chim lo ding; chim duh micu anmah um lio te ah chimrel ding; Revolutionary thluak ngeih lo ding

10. Team riantuanmi kan si timi philh lo ding ( team work upat ding)

11. Team chung biathli aleng ah phuan lo ding(confidentiality)- Phy 20:19Hmursau lo ding

12. Aphi umlomi theology kong el lo ding (trinity, khamhfian, Sabbath,666, hianglawr, zumhnak thlaici, thihhnu thawhthannak-thih cangka in maw kan thawh? Caan dongh tik muko tum tikah dah kan thawh lai? Phunchimtu)

13. Controversial aso khomi biasu chuah lo ding?(e.g., South Korea Conference le uico sa kong;US president zuamnak I”Same sex marriage kong etc)

14. Sensitive issue hrial ding?( E.g., Tlangholh, thichia , anih hi can ah a kai hnga maw kai lo etc)

15. Mah le mah kawichang tanhnaj hkawt ding. Party ngeih lo ding. A dikmi lawng dirpi ding.

16. Principle ( Dirhmun ) fek tein tlaih ding ( e.g., tax, unemployment etc)

17. Pumpak dohnak (personak attack) tuah lo ding

18. Midang an sia a rem maw? Midang duhnak theihthiam ding?

19. Meeting hi “ zainak le thawchuahnak ah hman lo ding?”

Hruaitu cakmi Hna lungput

Khrihfa hruaitu minthang hna hi, an lungput aa lo cio lo. An dernak le thawnnak a um cio. Abuaktlak in zoh tikah, hruaitu thawng hna thinlung ah a tanglei bantuk lungput hi hmuh khawh a si.

1. “NO” a chim ngammi ans i(Tony ; it is difficukt say no)

2. Thiangthunh(crutch) bochan lo nunnak(Columbus mizaw kong)

3. Hnulei zoh peng loin hmailei ah fon (moving forward/ahead)

4. Mangtha/chuntha (goodbye) tiah a ti kho mi(2008 cplumbus pemka)

5. Mudang sin in approcal lak lo (don’t fight for approval)

6. Minung lungton ( People preasure) Zuam loin Pathian lington Ithe 2:4

7. Pathian lungton (God’s approval ) Kolox 3:23

8. Pathian nih a kan serning tein lungawimi (Be sure in who God mage you to be)

9. Pathian lawmhtersi( you may displease people,Prophets in OT)

10. A dik lomi zuamnak tuah lo ( freedom from unfare competition)

11. Girt an I theih. An gift tein tha bikin an i zuam( Do their best)

12. Oumpak cate ah an I compete I anmah ca te ah an tli ( compate yourself like St. Pual)

13. Mah le sining le Pathian nih a chiahnak hmunte kha an theih( Pathian nih siter a duhmi theih)

14. Oathian nih chiti thuhmi ka si timi an pom (You are anointed by God himself)

15. A tha lei in thil hmuh, a chia lei hmuhnak hlawt ( Be positive, don’t negative , Uico hovar kong)

16. Raldoh dingmi an I thim ( choose the battle, don’t fight what is not worthy; 2sam. 16:5-14)

17. Zeirel lo dingmi an I thiam ( know rgat to ignore , e.g., criticism)

18. Nih le mirh hi thawnnak asi ti an theih ( Yale Univ reseach; Holiday inn hire nak kong)

19. Aa lawm/aa nuammi an si (loft hi 10%hi pawngkam ,90% hi tuahmi-hi chungah 40% hi decision)

20. An dai I fek tein an um (2Tim 4:5)

21. Pangpar bang par peng ( complains um tik zongah par peng ; an let hna lo)

22. Soisel hmang (critics) lungton an I zuam lem lo ( e.g, mk 3:1-5; Jusuh nih kutzeng mi a damter)

23. Khuaruahnak hman ngeih ( Right perspective) an ngei ( Jesuh le Buddha cawnpiaknak)

24. Midang sinin ruahchanmi ( Expextation) an ngei lo

25. Nun nem ( Mekness)(meekness is strength under control; don’t argue with critic; na pil ve)

26. An zai ( complain) lo (e.g., tax pek ding; bill pek ding; tuah ding a si hawi etc)

27. An goal phak kha biapi ah an chiah. Midang nih an hmuhning kha an buaipi lo (prd.29:25)

28. Mi an cawnsan hna (e.g., hruaitu an chuahter hna)

29. Chungkhar biapi chiami ( e.g., Billy Graham)

30. Vision nganmi; eagle bantukin a zuan ( e.g., Jerry falwell 1933-2007; liberty Uni;)

Sawisel Awk Umlo Hruaitu? Mipi hmuhnak ah hruaitu cu zeizong vialte a ting mi lr thil ti kho tu ah an ruah. A cheu nih zawfak kho lo le thi kho lo ah ruah a si. Hruaitu a tluk tik le soisel awk thil a ton tikah, mipi nakin fak khun in a kong ceih le rel a si. A ngaingai ti ahcun, vawlei cungah soisel ak um lo hruaitu an um lo. Bible ah hruaitu minthangthang hna hi thatnak an ngei cio I, minung an si bang chiatnak an ngei cio fawn. “Perfectionism’ Ji a si kho lo timi cohlan a heh. Atnaglei Pathian hman mi hruaitu minthang hna tuanbia kan zohta lai.

1. Abragam : Pathian nih a chawnh peng ko nain, tihnak a ngeimi, Egypt ah a zammi, lih a chimmi

2. Jacob: Israel timi minputu pa; Lihchim pawi a tibak lomi; a lam a tluang lo ngaimi;

3. Mises- a thawngmi Spiritual leader/law giver; ral a chua; a thinhung; offended God; mah lawng thideng in rian aa khinhmi, management a thiam lo ngaimi le a pu nih fim a chimhmi pa

4. Joshua-ralbawi a si; a no ; a thinphang;

5. Samson- Biaceihtu ; nu ah a tlu

6. King Saul- 1st King of Israel( A liannganmi siangpahrang; commit adultery)

7. David- Greatest King of Isreal ( A liannganmi siangpahrang; commit adultery)

8. Solomon- the wise king of israel ( a fimmi siangpahrang; nupi tamtuk a ngei; an pialter)

9. Hezekiah (2 siang 18:5;20:19; amah bantuk an um lo; hmailei tefa ca a ruat tuk lo)

10. Pual: Mifim , cathiam taktak; hrinthan hlan ah Jesuh zumtu pawl hremmi

11. Peter: Jesuh zumh bikmi le lungpi timi asinain Jesuh fawi tein a hlaw mi

12. Thomas: Practical ngei minung; Bia hal a pang ngaimi; Doubtful” timi pa asi.

13. Khrihfa-upa si ding caah a herh mi sinak tlinh khawh a si maw?(1 tim 3:1-14)

Chanthar Biaknak Hruaitu Minthang Cheukhat

Tahchun nakah, nihin ni hruaitu minthnag taktak tampi lakah tlawmte kan vun zoh ta hna lai. Mi ropui deuhdeuh kan thim hna lai.

1. Billy Graham – Miropui hruaitu asi. Amah tluk in vawleicung ah crusade tam tuahmi an um lo. Mi cheu nih “cult” ah an chim ve. Aruang?

2. Hennihin – Thil khuaruahhar a tuahtu hi a ministry asi. Anupi he an rak I then ve. Ngaktah zohnak inn caah fund 25millions a kawl I a sa thai lo; AIDS ka damh hna lai ati nain a damh hna lo caah taza an cuai; mithi ka thawhter lai tiah a ti I, an thawhter hna lo. Kan chim sual deuhvak ti asi.

3. Pual Crouch: Midang damnak tampi a tuah nain atupate a dam lo tikah a damh kho ti lo.

4. Rev. David Yungi Cho: Yoido Gospel Church, Assembly of God Member: 830,00; Founded: 1973: Pastor dang Rev. Lee Young-hoon le adang 526. Pumhnak inn aa tlumi: 26 000+; Feb 20, 2014, Pastor Cho and Son (Hee-Jun) Tangka US $12 million an vaivuanh timi ruangah taza cuai hna.

Bible Ning Hruainak (Leadership Model) Cheukhat Jesuh hruainak hi charismatic leadership asi. Jesuh hruainak ah a tanglei ah a tanglei nunzia hna hi biapi bik ah chiah an si. Hihi leader pakhat nih a ngeih a herh mi quaily chungah aa tel cang mi zong an um: Ref.Hre Kio”Leader Traning paper; Rev. Saang Awr, Khrihfabuu Thithruainak “ cauk). Tlangcung cawnpiaknak (matt. %:1-11). Tlangcung cawnpiaknak hi Matt5-7 tiang aa peh I, Hi cungah minung hruainak nh cawn/zulh/tuah dingmi thil tampi a chim.

1) Lungnemnak le toidornak

a. Hmasabik si duh nih sal si hmasat a hau(Matt 20:26-28)

b. Bawi nih ke tawl(John 13:4-14)

c. Nangbik si duh mi nih nauta bik si a herh(Mk.9:35)

d. Pakhatnak si duhmi nih zapi sal a si awk a si.(Matt 11:44)

e. Jesuh hrimhrim kha lungnem toidormi asi(matt 11:29)

f. Lungnem cu thkuachuahnak, Pathian hmannak, Pathian nih thlacam lehnak asi (Matt 5:5: Number 12:3; 2 chan 7:14)

g. Porhlawtnaknak cu lungthin harnak a si (Phung 16:18; rawhralnak, tumchuknak)

2) Pumpeknak ( Self-sacrifice)

a. Nu le pa nakin dawt deuh a hau (Matt 10:37)

b. Vailam put a hau ( Matt 10:38)

c. Mah duhnak kaltak ( Mk. 8:34)

d. Pual nih cohlan awk raithawinak bantukin I pek ding(rm.12:1)

e. Nun ah Bawipa, thih ah Bawipa (Rm 14:8)

3) Thianghlim Nunnak Biakam hlun tuanbia zoh tikah Pathian nih thiamhlimnak a duh. Israel miphun cu a mah caah miphun thiang si ding caah a thim hna. AD 50-150 khrihfa hna hi mithiang (Siants) an rak ti hna. Mahatma Ganhi “ Jesuh cu duh a nung ngai nain Khrihfa pawl cu duhnung an si lem lo” a rak ti.

a) Pa a tlin bantukin tling ve u (Matt 5:48)

b) Dinnak tihal bantukin haal… Mi thluachuak an si; Pathian an hmuh lai (att 5:8)

c) Dinnak caah hrem a ingmi- mithluakchuak, vancung pennak an mah ta a si (matt 5:10)

d) “Pathian nih amah hmaiah mithiang le mawh ngei lomi si awk ah a kan thim”(Eff 1:4)

e) Thiannak loin ahohmanh nih Pathian an hmu kho lai lo(Heb 12:14) Biakam hlan chungah thianhlimnak a herhnak tam chinchin kan hmuh.

f) Pathian a thian bantukin thian ve ding (Lev. 11:44)

g) Bawipa tlang le a biakinn thuangah a kai kho ding micu – a tuahnak le ruahnak a thiangmi an si lai (Ps. 24:3-4)

4) Bibal Ning Hruaintu Ziaza Baibal ning hruaitu cu vawlei lei hruaitu he aa khat deuh lo. Thlarau kong aa tel chih caah ,lungthin ziaza ah sining aa dang.

a) Pathian bia a zummi (2 cor. 4-7)

b) Pathian bawmhnak a hal/thla a cam mi (lk 22:24)

c) Zumh awk tlak le bochan tlak a simi (2 Cor. 3:4-5)

d) Midang cawnpiak a thiammi/ midang zong a cawnpiak thiammi (Matt 13:16)

e) Dirhmun fek ngeimi (1 cor. 11:1) Ka nawl I cawn u

f) Ziaza thami/Pum oemi (Rm.12:1) A nungmi raithawinak

g) Hmual ingmi/Teima mi (Heb 12:1-2) Tlik zuam nakah tlik

h) Pathian rian lungtak in a tuanmi (1 pet. 2:20) A hman mi tuan

i) Minung lungton si loin Pathian lungton zuam(1 thes 2:4) hremnak

j) Ruam kai lo (Gal 5:21)

k) Minung lungton aa zuam lo, Pathian lungton aa zuam ( 1 The 2)

l) Bawipa sal cu a si lem si lem lo (2 Tim 2)

m) Phun zai lo le bia el lo (fili 2:1)

Pual Leadership Model

Pual cakuat ah hruaitu hna nih zulh ding thil tampi a kan cawnpiak. Hruaitu no ( Timothy) caah thazaang petu cawnpiaknak zong a kan chimh. Cun Gentile, Greek, Roman le Judah mi hna karah zeitindah kan nun awk le hruai awk asi timi a kan chimh. Cu lakah Pual hruainak ah uar a um bikmi cu “flexibility” timi plastic bantuk nunnak, a herhnak bantuk in aa zam, aa samh, a zawr, a karh khomi nunnak hi kan hmuh.

1) Judah mi hna sinah Judah mi bantukin in nun-------- (1 cor 9:20)

2) Zumhnak lei a dermi hna sinah.. Adermi ah can ve ( 1 Cor 9:22; Jesuh cawnpaiknak-Lk.5:31)

3) Neihter Lews nor greek ----------------------- ( Gal3:27-28)

4) Neither male nor female -------------------------------( Gal 3:28)

5) Neither male nor female ------------------------------ (Gal 3:28)

6) Zawmhtaih lo ding in hruaitu nih nun a herh ------ (1 Tim 4:15)

7) Nuhmai, chungkhar kongah hruaitu lungput--------- (1 tim 5:3-8)

Anomi Hruaitu/ Pastor nih palh sual tawnmi

Hruaitu nomi hi an thisen, an thinlung, an duhnak le thazaang a thawn caah, rang deuh le cak deih in hmai ah an kaltawn. An tuahmi thil ah saduhthahnak nih a mawngh hna caah awngmin an duh tuk caah an thannak ah palhnak an tuah theo tawn. Cu palhnak lakah a tanglei (12) hi tamcem an palhmi asi. Hruaitu no ti tikah kum 20-40 kar hi chim duh mi asi.

1. Hruaitu upa deuh le hmuh tonmi tam deuhmi sin in ruahnak lak lo

2. Thil hmuhning (doctrine) le vawlei hmuhning (worldview) pakhat in kal

3. Rian zeitindah tlamtlinnak ah kan tuan lai timi ruat loin duhnak kha fak tukin chiah I tuan

4. Thil lianngan ah awngmin duhnak tu kha biapi ah chiah I, Pathian sunparnak biapi chiah lo

5. Mizapi kha thilri bantukin tunmer le sining dangah rang taktak in phakter duhnak

6. Atu caan hi biapi ah chiah loin hmailei ah zeidah kan tuah lai timi tu agenda ah chiah peng

7. Mah pumpak nih ton taktak lomi thil in mi cawnpiak le thawngtha chim an hmang

8. Mah pumpak thunlung damnak le ngandamnak philh ( chungkhar, moral le spirit tumnak)

9. Pathian pekmi laksawng luan deuh in hmannak ( an si khawhnak leng tiangin I hmannak)

10. Khrihfabuu kha amawngh in mawngh, hruai in hruai loin ( Pumh tamtuk, Thawhbur tamtuk etc)

11. Chungkhat le fale ngajchia kha Pathian rian ah pumpekter (Too much schedules, forget family and kids et, rev Warren tuanbia; Mizoram pastor tuanbia)

12. Thlarau in nu le pa a simi hna upat hmaizah lo (Ex. 20:12). Nu le pa doh lo ding le upat ding (Ref. Joseph mattera, 12 common mistaks Young pastor and leaders make)

Caihhmai Ding

1. Soiselnak ton tikah hruaitu nih zeitindah a um awk a si lai? Aa phisin/rungveng lai maw?

2. Hruaitu nih a hruaitu hna team chungah “Duhdanh ngeih le kawmh deuhmi ngeih” hi a tha tiah na ruat maw?

3. Perfectionism hi zeitindah na ruah?

4. Bibal ah khrihfa upa cu “ Zuu rit hmang a si lai lo”(1 tim 3:2,3); Zuu tamtuk dingmi a si lai lo (1 tim 3:8) an si lai lo; damnak caah cun” Zuu tlawmpal in din khaw”(1 tim 5:23) ti a si. Asi ahcun hruaitu nih zuu tlawmte din hi Bible he aa kalh tiah na ruat maw?Khrihfabu hruaitu nih ding swhlaw zeitindah na ruah lai?

5. Hruaitu le hruaimi karlak ah theihthiam lonak a um tawnmi hi zeiruang bik ah dah asi tiah na ruah?

6. Meeting ah buaibainak le elhniarnak a um tawnmi hi laimi meeting sullam kan theih lo ruang asitiah na ruat maw? Hruaizia kan thiam lo caah a si tiah dah na ruah?

7. Pathian pekmi gift tampi lakah zeidah na gift thabik an pekmi a si? Cucu na khrihfabuu caah na hmang kho maw? Na hmang maw?

8. Hruaitu si hi cawn khawhmi asi maw? Asiloah nu hrinak in ngeih khawhmi lawng dah a si?

9. Hruaitu ah zeibantuk thil nih dah an challenge khawh cem? Tuar na harh cemmi zeidah asi?Cu challenge na ngeihmi cu tei(overcome)nak ding caah zeidah na tuah?

10. Minak, Sapanish, kawl le miraang tibantuk miphun dang sinah thawngtha chim khwhnak ding caah zeibantuk hruainak dah hman a herh? Zei lungput dah ken a herh?

881 views0 comments

Recent Posts

See All
bottom of page